हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ व्यावृत्ती व निरसने : कलम २९ : व्यावृत्ती : १) या अधिनियमाच्या प्रारंभापूर्वी हिंदूमध्ये विधिपूर्वक लावलेला जो विवाह अन्यथा विधिग्राह्य आहे तो, त्यातील पक्ष एकाच गोत्राचे किंवा प्रवराचे होते अथवा भिन्न धर्माचे, जातीचे किंवा एकाच जातीच्या भिन्न पोटशाखांचे होते एवढ्याच वस्तुस्थितीच्या…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम २८ : १.(हुकूमनामे व आदेश यांवर अपिले : १) या अधिनियमाच्या कोणत्याही कार्यवाहीमध्ये न्यायालयाने केलेले सर्व हुकूमनामे हे जणू काही न्यायालयाने आपल्या अव्वल दिवाणी अधिकारितेचा वापर करुन काढलेले हुकूमनामे असावेत त्याप्रमाणे, पोटकलम (३) च्या उपबंधाच्या अधीनतेने, अपीलपात्र असतील आणि न्यायालयाने…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम २७ : संपत्तीची विल्हेवाट : या अधिनियमाखालील कोणत्याही कार्यवाहीत विवाहाच्या वेळी किंवा त्या सुमारास अहेर म्हणून आलेली जी संपत्ती पती व पत्नी या उभयतांच्या संयुक्त मालकीची असेल अशा कोणत्याही संपत्तीसंबंधात न्यायालयाला आपणास न्याय्य व उचित वाटतील असे उपबंध हुकूमनाम्यात करता…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम २६ : अपत्यांचा ताबा : या अधिनियमाखाली कोणत्याही कार्यवाहीत न्यायालय वेळोवेळी अज्ञान अपत्यांचा ताबा, निर्वाह व शिक्षण यासंबंधी शक्य असेल त्या त्या बाबतीत त्याच्या इच्छेनुरुप व स्वत:ला न्याय्य व उचित वाटतील असे अंतरिम आदेश देऊ शकेल व असे उपबंध हुकूमनाम्यात…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम २५ : स्थायी पोटगी व निर्वाह खर्च : १) या अधिनियमाखाली अधिकारिता वापरणारे कोणतेही न्यायालय, कोणताही हुकूमनामा करण्याच्या वेळी किंवा त्यानंतर कोणत्याही वेळी; प्रकरणपरत्वे, पत्नी किंवा पती यांपैकी कोणीही त्या प्रयोजनासाठी त्यांच्याकडे अर्ज केल्यावर उत्तरवादीचे जर काही स्वत:चे उत्पन्न व…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम २४ : दावा प्रलंबित असताना निर्वाह खर्च व कार्यवाहीचा खर्च : या अधिनियमाखालील कोणत्याही कार्यवाहीत, प्रकरणपरत्वे, पत्नी किंवा पती यांपैकी कोणालाही तिचे किंवा त्याचे पोषण व कार्यवाहीचा आवश्यक खर्च यासाठी पुरेसे स्वतंत्र उत्पन्न नाही असे न्यायालयाला दिसून येईल त्या बाबतीत,…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम २३क : १.(घटस्फोटाच्या व अन्य कार्यवाहीमध्ये उत्तरवादीला अनुतोष : घटस्फोटाच्या किंवा न्यायिक फारकतीच्या किंवा दांपत्याधिकारांचे प्रत्यास्थापन करण्याच्या कोणत्याही कार्यवाहीमध्ये, विनंती अर्जदाराचे परगमन, क्रौर्य वा त्याने केलेला अभित्याग या कारणास्तव उत्तरवादी अनुतोषाच्या मागणीला विरोध करु शकेल, इतकेच नव्हे तर त्या कारणास्तव…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम २३ : कार्येवाहीतील हुकूमनामा : या अधिनियमातील कोणत्याही कार्यवाहीत - मग तीत बचाव दिलेला असो वा नसो - (a)क) अनुतोष देण्यासाठी लागणाऱ्या कारणांपैकी कोणतेही कारण अस्तित्वात आहे आणि १.(ज्या बाबतीत, कलम ५-कंड (दोन) चा उप-खंड (क), उप-खंड (ख) किंवा उप-खंड…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम २२ : १.(कार्यवाही जनान्तिकपणे करावी व अशा वेळी तिचे कामकाजवृत्त मुद्रित किंवा प्रकाशित करु नये : १) या अधिनियमाखालील प्रत्येक कार्यवाही जनान्तिकपणे चालवली जाईल आणि कोणत्याही व्यक्तीने अशा कोणत्याही कार्यवाहीसंबंधातील कोणतीही बाब मुद्रित किंवा प्रकाशित करणे कायदेशीर होणार नाही -…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम २१ग : १.(कागदोपत्री पुरावा : कोणत्यांही अधिनियमितीमध्ये विरुद्ध काहीही अंतर्भूत असले तरीसुद्धा, या अधिनियमाखालील विनंतीअर्जाची संपरीक्षा चालू असताना कोणत्याही कार्यवाहीमध्ये कोणताही दस्तऐवज हा, केवळ तो योग्य रीतीने मुद्रांकित केलेला वा नोंदलेला नाही या कारणास्तव पुराव्यात अग्राह्य ठरणार नाही.) ------- १.…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम २१ख : या अधिनियमाखालील विनंतीअर्जाची संपरीक्षा करुन ते निकालात काढण्याविषयी विशेष उपबंध : १) या अधिनियमाखाली विनंतीअर्जाच्या संपरीक्षेचे काम हे, त्या संपरीक्षेसंबंधात न्यायानुकूलतेच्या दृष्टीने व्यवहार्य असेल तेथवर रोजच्या रोज चालू ठेवून पूर्ण करण्यात येईल - मात्र एरव्ही पुढील दिवसापर्यंत तहकूब…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम २१क : १.(विवक्षित प्रकरणी विनंतीअर्ज वर्ग करण्याचा अधिकार : (a)क) विवाहसंबंधातील एका पक्षाने कलम १० खाली न्यायिक फारकतीच्या हुकूमनाम्याची मागणी करण्यासाठी अथवा कलम १३ खाली घटस्फोटाच्या हुकूमाम्याची मागणी करण्यासाठी या अधिनियमाखाली एक विनंतीअर्ज अधिकारिता असणाऱ्या जिल्हा न्यायालयाकडे सादर केलेला असेल,…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम २१ : १९०८ चा अधिनियम ५ लागू करणे : या अधिनियमात अंतर्भूत असलेल्या अन्य उपबंधांच्या आणि उच्च न्यायालय याबाबत करील अशा नियमांच्या अधीनतेने या अधिनियमाखालील सर्व कार्यवाही, होईल तेथवर, दिवाणी प्रक्रिया १९०८ (१९०८ चा ५) याद्वारे विनियमित होईल.
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम २० : विनंतीअर्जाचा मजकूर व त्यांचे सत्यापन : १) या अधिनियमाखाली सादर करावयाच्या प्रत्येक विनंतीअर्जात अनुतोषाची मागणी ज्याच्यावर आधारली असेल ती तथ्ये प्रकरणाच्या स्वरुपानुसार शक्य असेल तितक्या स्पष्टपणे निवेदन करावी लागतील ४.(आणि, कलम ११ खालील विनंतीअर्ज खेरीजकरुन एरव्ही, विनंतीअर्जदार व…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ अधिकारिता व प्रक्रिया : कलम १९ : १.(ज्याच्याकडे विनंतीअर्ज करावा ते न्यायालय : या अधिनियमाखालील प्रत्येक विनंतीअर्ज हा, ज्या जिल्हा न्यायालयाच्या साधारण अव्वल दिवाणी अधिकारितेच्या स्थानिक मर्यादांमध्ये, - एक) तो विवाह विधिपूर्वक लावण्यात आलेला असेल, किंवा दोन) विनंतीअर्ज सादर करण्याच्या वेळी…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम १८ : हिन्दू विवाहाच्या अन्य विवक्षित शर्तींच्या व्यतिक्रमणाबद्दल शिक्षा : जी जी व्यक्ती कलम ५ च्या खंड (तीन), चार १.(व (पाच)) मध्ये विनिर्दिष्ट केलेल्या शर्तींचे व्यतिक्रमण करुन या अधिनियमाखाली स्वत:चा विवाह विधिपूर्वक घडवून आणील अशी प्रत्यके व्यक्ती, - २.(क) कलम…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम १७ : द्विविवाहाबद्दल शिक्षा : या अधिनियमाच्या प्रारंभानंतर विधिपूर्वक लावण्यात आलेला दोन हिंदूमधील कोणताही विवाह हा, जर अशा विवाहाच्या दिनांकास कोणत्याही पक्षाला हयात पती किंवा पत्नी असेल तर, शून्य असेल अणि तदनुसार भारतीय दंड संहिता (१८६० चा ४५) यातील ४९४…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम १६ : १.(शून्य व शन्यकरणीय विवाह संबंधातून निर्माण झालेल्या अपत्यांची औरसता : १) कलम ११ खाली एखादा विवाह शून्य व रद्दबातल असला तरीसुद्धा, अशा विवाहसंबंधातून झालेले जे अपत्य, तो विवाह विधिग्राह्य असता तर औरस ठरले असते असे कोणतेही अपत्य औरस…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम १५ : घटस्फोटित व्यक्तींना पुन्हा केव्हा विवाह करता येईल : जेव्हा घटस्फोटाच्या हुकूमनाम्याद्वारे विवाहाचा विच्छेद करण्यात आलेला असेल आणि एकतर हुकूमनाम्याविरुद्ध अपिलाचा अधिकार नसेल किंवा असा अपिलाचा अधिकार असल्यास अपील करण्याची मुदत अपील सादर न होता संपून गेलेली असेल किंवा…
हिंदू विवाह अधिनियम १९५५ कलम १४ : विवाहानंतर १.(एक) वर्षाच्या आत कोणताही विनंतीअर्ज सादर करावयाचा नाही : १) या अधिनियमात काहीही अंतर्भूत असले तरी, घटस्फोटाच्या हुकूमनाम्याद्वारे विवाहाचा विच्छेद करण्याकरता केलेला कोणताही विनंतीअर्ज, १.(तो विनंतीअर्ज सादर होण्याच्या दिनांकास विवाहच्या दिनांकापासून एक वर्ष लोटले असल्याखेरीज) कोणत्याही न्यायालयाने…