अन्न सुरक्षा आणि मानके अधिनियम २००६
कलम ८० :
या अधिनियमाखाली चालवलेल्या खटल्यात बचावाची संधी देणे किंवा न देणे याबाबत :
(A) अ) जाहिराती प्रसिद्ध करण्याबाबतचे बचाव –
१) या अधिनियमाखालील कोणत्याही कार्यवाहीत जाहिराती प्रकाशनासंबंधी घडलेल्या अपराधात, प्रकाशनाचा व्यवसाय करणारी व्यक्ती किंवा जाहिरातींचे प्रकाशनाची व्यवस्था करणारी व्यक्ती, असे प्रकाशन व्यवसाय किंवा जाहिरात प्रकाशन व्यवस्था त्यांचे व्यवसायाचे सामान्य अनुक्रमानुसार करीत आहेत असे सिद्ध करु शकल्यास तो बचाव ग्राह्य ठरेल.
२) उपरोक्त खंड (१) पुढील व्यक्तींना लागू होणार नाही,-
(a) क) जाहिरात प्रकाशित करणे हार गुन्हा आहे हे त्या व्यक्तीला वाजवीपणे माहित असावे; किंवा
(b) ख) पूर्वी समुचित प्राधिकरणाने अशा प्रकारच्या जाहिरातीचे प्रदर्शन अपराध ठरु शकतो असे जिला लेखी कळविले आहे; किंवा
(c) ग) ज्यासाठी जाहिरात प्रदर्शित केली आहे, अशा अन्न (खाद्य) व्यावसायिक किंवा अन्न (खाद्य) व्यवसायात अन्यथा भाग घेणारी व्यक्ती.
(B) आ) सम्यक् (योग्य) दक्षतेचा बजाव –
१) कोणत्याही अपराधाच्या कार्यवाहीत, अपराधाला प्रतिबंध करण्यासाठी त्या व्यक्तीने किंवा तिच्या नियंत्रणाखालील दुसऱ्या व्यक्तीने योग्य ती सावधगिरी घेतली होती व सर्व प्रकारच्या योग्य दक्षतेचा अवलंब केला आहे असे सिद्ध केल्यास तो बचाव ठरु शकतो.
२) एखाद्या व्यक्तीने खंड (१) च्या आवश्यकता ज्या मार्गाने पूर्ण करावायाच्या असतील त्यास मर्यादा न घालता तिने निम्नलिखित गोष्टी केल्यास त्या पूर्ण केल्या असे होईल-
(a) क) अपराध ,-
एक) कोणत्याही अन्य व्यक्तीच्या कृत्य किंवा कसूरी मुळे घडला होता;
दोन) कोणत्याही अन्य व्यक्तीद्वारा दिलेल्या माहितीवर विश्वास ठेवल्यामुळे घडला होता; आणि
(b) ख) एक) त्या व्यक्तीने अन्न (खाद्य) संबंधित कराव्या लागणाऱ्या सर्व तपासण्या केलेल्या आहेत ज्या कोणत्याही परिस्थितीत योग्य असतील; किंवा
दोन) अशा व्यक्तीस ज्या व्यक्तीने अन्न (खाद्य) पुरवठा केला आहे त्याने अन्नासंबंधित (खाद्यासंबंधित) काराव्या लागणाऱ्या सर्व तपासण्या केलेल्या आहेत ज्या कोणत्याही परिस्थितीत योग्य असतील; आणि
(c) ग) अशा व्यक्तीने त्याच्या अधिकारक्षेत्रातील इतर कोणत्याही देशातून अन्न (खाद्य) आयात केले नाही; आणि
(d) घ) अन्नाच्या (खाद्याच्या) विक्रीचा समावेश असलेल्या कोणत्याही अपराधाच्या बाबतीत,-
एक) अशा व्यक्तीने ज्या स्थितीत अन्न (खाद्य) विकत घेतले त्याच स्थितीत विकले होते; किंवा
दोन) अशा व्यक्तीने अन्न (खाद्य) पदार्थ ज्या स्थितीत खरेदी केले त्यापेक्षा वेगळ्या स्थितीत विकले, परंतु अशा फरकामुळे या अधिनियमान्वये किंवा त्याखाली केलेल्या नियमांचे आणि विनियमांचे उल्लंघन होत नाही; आणि
(e) ङ) अपराध घडला त्यावेळी, त्या व्यक्तीच्या कोणत्याही कृतीमुळे किंवा तशी कृती न केल्यामुळे संबंधित कलमांतर्गत अपराध घडू शकतो हे त्या व्यक्तीस माहित नसेल किंवा तसा संशय वाटण्यास कारण नसेल.
३) खंड (२) च्या उपखंड (a) (क) मधील इतर व्यक्तींत निम्नलिखित व्यक्तींचा समावेश होत नाही,-
(a) क) प्रतिवादीचा नोकर किंवा एजंट; किंवा
(b) ख) प्रतिवादी कंपनी असेल तर, त्या कंपनीचा संचालक, नोकर किंवा एजंट.
४) कोणतीही व्यक्ती खंड (१) आणि खंड (२) चा उपखंड (b) (ख) च्या बाब (एक) च्या आवश्यकता ज्याप्रकारे पूर्ण करु शकते त्यांना कोणतीही मर्यादा न घालता ती व्यक्ती निम्नलिखित गरज पूर्तीची सिद्धता करु शकेल-
(a) क) ज्यासाठी विनियमांद्वारे अन्न (खाद्य) सुरक्षा कार्यक्रम बनवावे लागतात अशा अन्न (खाद्य) व्यवसायात घडलेल्या अपराधाबाबत त्या व्यक्तीने, त्याच्या अन्न (खाद्य) व्यवसायात, अन्न (खाद्य) सुरक्षा कार्यक्रमांची विनियमाच्या गरजांची पूर्तता केली आहे; किंवा
(b) ख) इतर कोणत्याही बाबतीत, त्या व्यक्तीने योजना (उदा० दर्जाबाबतच्या निश्चितीचा कार्यक्रम किंवा उद्योगाची व्यवहार संहिता) राबवल्या आहेत, ज्या-
एक) अन्न (खाद्य) सुरक्षा जोखमीकरिता केलेल्या रचना असतील व त्या देशी किंवा विदेशी मानकांवर, संहितांवर किंवा मार्गदर्शक तत्वांवर रचलेल्या असतील; आणि
दोन) त्या त्याच प्रकारे कागदोपत्री लिहिलेल्या असतील.
(C) इ) चुकीने केलेल्या किंवा वाजवी समजुतीचा हा बचाव होऊ शकणार नाही-
या अधिनियमाखाली घडलेल्या अपराधातील कोणत्याही कार्यवाही प्रतिवादीस ज्या वास्तविकतेमुळे अपराध घडला आहे ती चुकीमुळे झाली आहे व योग्य विश्वास वाढल्यामुळे झाली आहे असा बचाव करता येणार नाही.
(D) ई) अन्न (खाद्य) हाताळण्यासंबंधी बचाव,-
कलम ५६ अन्वये अपराधाच्या कार्यवाहीत व्यक्तीने अपराधाशी संबंधित असलेले अन्न (खाद्य) ते असुरक्षित होईल अशा प्रकारे हाताळल्यावर लगेचच ते अन्न (खाद्य) नष्ट करुन घेतले किंवा ते अन्न (खाद्य) असुरक्षित होणार नाही या करिता कोणत्याही इतर प्रकारे निकाली काढण्याची कारवाई केली असे सिद्ध केल्यास तो बचाव होऊ शकतो.
(E) उ) अन्नाचे (खाद्याचे) स्वरुप, सत्व आणि दर्जा यांच्या महत्वाबाबतीतील बचाव-
अन्न (खाद्य) व्यावसायिक त्याने विकलेल्या अन्नाचे (खाद्याचे) स्वरुप, सत्व आणि दर्जासंबंधी अज्ञानी होता किंवा खरेदीदाराने विश्लेषणाकरिता अन्न (खाद्य) पदार्थ खरेदी केल्यामुळे बाधित विक्री झाली असे फक्त म्हणू शकत नाही हा बचाव कोणत्याही असुरक्षित किंवा मिथ्याछाप अन्न (खाद्य) पदार्थाच्या विक्रीने घडलेल्या अपराधात बचाव म्हणून टिकू शकत नाही.
