अन्न सुरक्षा आणि मानके अधिनियम २००६
कलम ३८ :
अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकाऱ्याचे अधिकार (शक्ती) :
१) अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकारी, –
(a) क) एक) अन्न (खाद्य) किंवा पदार्थ जो मानवी उपभोगासाठी विक्रिस ठेवण्याकरिता आहे किंवा विकला असेल असा कोणत्याही अन्न (खाद्य) किंवा पदार्थाचा नमुना घेऊ शकेल; किंवा
दोन) या अधिनियमाच्या कोणत्याही तरतुदींच्या किंवा त्याखाली केलेल्या विनियमांच्या किंवा केलेल्या आदेशां अन्वये कार्यवाहीमध्ये पुरावा म्हणून आवश्यक असणारा कोणताही अन्न (खाद्य) वस्तु किंवा पदार्थ, कोणत्याही परिसरातून किंवा ठिकाणी आढळेला, नमुना घेऊ शकेल; किंवा
(b) ख) अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकाऱ्यास, कोणताही अन्न (खाद्य) पदार्थ, हा अधिनियम किंवा त्याखालील विनियम यांच्या तरतुदींचे उल्लंघन करत आहे असे वाटल्यास असा अन्न (खाद्य) पदार्थ जप्त करु शकेल; किंवा
(c) ग) अन्न (खाद्य) पदार्थाचा नमुना घेतल्यानंतर तो अन्न (खाद्य) पदार्थ अन्न (खाद्य) व्यावसायिकाच्या सुरक्षित ताब्यात ठेवण्यासाठी देइल,
आणि दोन्ही प्रकरणांमध्ये घेतलेला नमुना विश्लेषणाकरिता अन्न (खाद्य) पदार्थ ज्या क्षेत्रातून घेतलेला असेल त्या क्षेत्रासाठी असलेल्या अन्न (खाद्य) विश्लेषकाकडे पाठविल :
परंतु असे की, अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकारी अन्न (खाद्य) व्यावसायिकाच्या सुरक्षित ताब्यात अन्न (खाद्य) पदार्थ ठेवील त्यावेळी तो अन्न (खाद्य) व्यावसायिकाकडून व तेवढ्याच किंमतीएवढा एक किंवा अधिक जामीन, जसे अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकाऱ्यास योग्य वाटेल असा, अन्न (खाद्य) पदार्थाच्या किमतीएवढा बंधपत्र लिहून देण्यास भाग पाडेल व अन्न (खाद्य) व्यावसायिक त्याप्रमाणे बंधपत्र लिहून देईल.
२) अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकारी, अशा कोणत्याही ठिकाणी अन्नाचा (खाद्याचा) कोणताही पदार्थ तयार केला जातो किंवा विक्रीसाठी ठेवला जातो किंवा अन्नाचा (खाद्य) इतर कोणताही पदार्थ तयार करण्यासाठी साठवला जातो किंवा विक्रिसाठी ठेवला जातो किंवा प्रदर्शित केला जातो आणि जेथे भेसळ उत्पादित केली जाते किंवा ठेवली जाते, तेथे प्रवेश करु शकेल आणि त्याचे निरीक्षण करु शकेल आणि अशा अन्न (खाद्य) वस्तु किंवा अपद्रव्य यांचे विश्लेषण करण्यासाठी नमुना घेऊ शकेल.
३) जिथे कोणताही नमुना घेतला असेल, त्या अन्न (खाद्य) पदार्थाची सर्वसाधारणपणे ज्या भावाने ग्राहकास विक्री केली जाते त्या भावाप्रमाणे हिशेब करुन त्याव्यक्तीस जिच्याकडून नमुना घेतला, पैसे देईल.
४) जेथे पोटकलम (१) च्या खंड (ख) (b)अन्वये जप्त करण्यात आलेला कोणताही अन्न (खाद्य) पदार्थ नाशवंत स्वरुपाचा आहे आणि अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकाऱ्याचे समाधान झाले की हा अन्न (खाद्य) पदार्थ इतका कुजला आहे की तो मानवी वापरासाठी योग्य नाही, तेथे अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकारी, अन्न (खाद्य) व्यावसायिकाला लेखी माहिती दिल्यानंतर, तो अन्न (खाद्य) पदार्थ नष्ट करण्याची कारवाई करेल.
५) अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकारी, या कलमाला अधीन राहून कोणत्याही ठिकाणी प्रवेश करने किंवा निरीक्षण करण्याच्या अधिकारांचा वापर करताना, यथासाध्य (शक्य असेल तितपत), फौजदारी प्रक्रिया संहिता १९७३ (आता भारतीय नागरीक सुरक्षा संहिता २०२३) या अन्वये झडतीचे वारंट काढल्यानंतर त्या ठिकाणी प्रवेश करण्याच्या किंवा निरीक्षण करण्याच्या बाबतीत पोलीस अधिकारी द्वारा संबंधित संहितेच्या तरतुदींचे अनुसरण करील.
६) कोणताही अन्न (खाद्य) वस्तु उत्पादक किंवा वितरक किंवा व्यापाऱ्याकडे कोणत्याही अन्न (खाद्य) पदार्थात वापरण्यात येणाऱ्या भेसळीचा पदार्थ मिळाला किंवा त्याच्या कब्जात असलेल्या परिसरात मिळाला व त्यासंबंधी तो अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकाऱ्यास समाधानकारक उत्तर देऊ शकत नसेल आणि यासंबंधी त्याचेकडे कोणत्याही अशा कब्जाबद्दल किंवा ताब्याबद्दल जी हिशेबाची पुस्तके किंवा इतर दस्तऐवज तपासाकरिता किंवा या अधिनियमा अन्वये कारवाईकरिता उपयोगी असीतल तर अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकारी ती जप्त करु शकेल व अन्न (खाद्य) पदार्थात भेसळीच्या पदार्थाचा नमुना अन्न (खाद्य) विश्लेषकाकडे विश्लेषणासाठी पाठविल :
परंतु असे की, अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकारी आपल्या वरिष्ठ अधिकाऱ्याच्या पूर्व मंजुरीशिवाय अशी हिशेबाची पुस्तके किंवा इतर दस्तऐवज जप्त करणार नाही.
७) जेव्हा अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकारी, पोटकलम (१) चा खंड (क) (a)किंवा पोटकलम (२) किंवा पोटकलम (४) किंवा पोटकलम (६) च्या अंतर्गत कोणतीही कारवाई करतो तेव्हा तो एक किंवा अधिक व्यक्तींना अशा कार्यवाहीच्या वेळी उपस्थित राहण्यास सांगिल व त्याची किंवा त्यांचे हस्ताक्षर घेईल.
८) जेव्हा पोटकलम (६) अन्वये अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकारी कोणत्याही हिशेब वह्या किंवा पुस्तक किंवा इतर दस्तावेज जप्त करील तेव्हा जप्त केल्यापासूनच्या दिनांकापासून तीस दिवसांच्या आत केन्द्र सरकारने विहित केल्याप्रमाणे जप्त केलेल्या दस्तऐवजाच्या प्रती तयार करुन घेऊन किंवा त्या व्यक्तीकडून त्यांचे उतारे प्रमारित करुन घेऊन ती ज्या व्यक्तीकडून जप्त केली त्या व्यक्तीला परत करील :
परंतु असे की, जेव्हा अशी व्यक्ती दस्तावेज प्रमाणित करण्यास नकार देईल आणि अशा व्यक्तीविरुद्ध या अधिनियमाखाली खटला दाखल केला असेल तेव्हा हिशोबाच्या वह्या व इतर दस्तावेज त्यांच्या प्रती न्यायालयाकडून प्रमाणित करुन घेतल्यानंतरच त्या व्यक्तीस परत करील.
९) जेव्हा कोणताही भेसळ करणारा पदार्थ, पोटकलम (६) अन्वये जप्त केलेला असेल तेव्हा तो अन्न (खाद्य) पादार्थाच्या भेसळीकरिता नव्हता हे सिद्ध करण्याची जबाबदारी ज्या व्यक्तीकडून असा भेसळीचा पदार्थ जप्त केला असेल त्या व्यक्तीवर असेल.
१०) अन्न (खाद्य) सुरक्षा आयुक्त वेळोवेळी, अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकाऱ्याच्या अधिकारांच्या वापराबाबत मार्गदर्शक तत्वे जारी करु शकेल, जी अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकाऱ्यावर बंधनकारक असतील :
परंतु असे की, अन्न (खाद्य) सुरक्षा अधिकाऱ्याचे अधिकार अन्न (खाद्य) सुरक्षा आयुक्त विनिर्दिष्ट कलावधीसाठी काढून घेऊ शकतील.
