मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम २५ : सदस्याने,विशिष्ट परिस्थितीत सभाध्यक्ष म्हणून काम पाहणे किंवा त्याची कर्तव्ये पार पाडणे : १) सभाध्यक्षाचे निधन झाल्याने, त्याने राजीनामा दिल्याने किंवा अन्य कोणत्याही त्याचे पद रिक्त झाल्यास त्या प्रसंगी राज्यपाल, अधिसूचनेद्वारे, असे रिक्त पद भरण्यासाठी सभाध्यक्षाची नियुक्ती होईपर्यंत,…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम २४ : १.(राज्य आयोगाच्या सभाध्यक्ष व सदस्यांचा पदावधी : १) ज्या व्यक्तीची सभाध्यक्ष म्हणून नियुक्ती करण्यात आलेली असेल, ती ज्या दिनांकास आपले पद धारण करील त्या दिनांकापासून २.(तीन वर्षे) किंवा तिच्या वयाला सत्तर वर्षे पूर्ण होतील तो दिनांक, यापैकी…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम २३ : १.(राज्य आयोगाच्या सभाध्यक्षास किंवा सदस्यास पदावरुन दूर करणे) : १.(१) राज्य आयोगाचे अध्यक्ष किंवा सदस्य, राज्यपालांना उद्देशून त्यांच्या हस्ताक्षरात लिखित नोटीस देऊन, त्यांच्या पदाचा राजीनामा देऊ शकतात. १) पोट-कलम (२) च्या उपबंधाच्या अधीनतेने, राज्य आयोगाचा सभाध्यक्ष किंवा…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम २२ : राज्य आयोगाचा सभाध्यक्ष व १.(सदस्यांची) नियुक्ती : १) राज्यपाल त्यांच्या सहीशिक्कानिशी असलेल्या अधिपत्राद्वारे सभाध्यक्ष व इतर यांची नियुक्ती करील : परंतु, या पोट-कलमान्वये करावयाची प्रत्येक नियुक्ती ही पुढील सदस्यांचा समावेश असलेल्या समितीची शिफारस मिळाल्यानंतर करण्यात येईल :…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ प्रकरण ५ : राज्य मानवी हक्क आयोग : कलम २१ : राज्य मानवी हक्क आयोगाची घटना : १) राज्य शासन, ........ (राज्याचे नाव) मानवी हक्क आयोग म्हणून ओळखला जाणारा निकाय, या प्रकरणाअन्वये राज्य आयोगाला प्रदान करण्यास आलेल्या अधिकारांचा वापर करण्यासाठी…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम २० : आयोगाचे वार्षिक व विशेष अहवाल : १) आयोग, केंद्र सरकारला आणि संबंधित राज्य शासनाला वार्षिक अहवाल सादर करील आणि कोणतीही बाब वार्षिक अहवाल सादर करेपर्यंत लांबणीवर टाकण्यात येऊ नये इतक्या तातडीची किंवा महत्वाची आहे असे आयोगास वाटत…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम १९ : सशस्त्र दलाच्या संबंधात कार्यपद्धती : १) या अधिनियमामध्ये काहीही अंतर्भत केलेले असले तरी, सशस्त्र दलांच्या सदस्यांनी मानवी हक्कांचे उल्लंघन केल्याच्या तक्रारीबाबत कार्यवाही करताना आयोग पुढील कार्यपद्धती स्वीकारील; ती म्हणजे :- (a)क)(अ) स्वत:हून किंवा विनंती अर्ज आल्यावर केंद्र…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम १८ : १.(चौकशी दरम्यान आणि चौकशीनंतरची कारवाई : आयोग, या अधिनियमाखाली करण्यात आलेली एखादी चौकशी पूर्ण झाल्यानंतर आयोग निम्नलिखित कारवाई करु शकेल , त्या अशा :- (a)क)(अ) जथे आयोगाने केलेल्या चौकशीमधून, लोकसेवकाने मानवी हक्कांचचा भंग केला किंंवा मानवी हक्कांच्या…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ प्रकरण ४ : कार्यपद्धती : कलम १७ : तक्रारींबाबत चौकशी : आयोग, मानवी हक्कभंगाबाबतच्या तक्रारींची चौकशी करताना, - एक) केंद्र सरकार किंवा कोणतेही राज्य शासन किंवा त्यांना दुय्यम असणारे इतर कोणतेही प्राधिकरण किंवा संघटना यांच्याकडून तो विनिर्दिष्ट करील त्यावेळेत माहिती…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम १६ : पूर्वग्रहामुळे बाधा पोहचलेल्या व्यक्तीचे म्हणणे ऐकून घेणे : आयोग, चौकशीच्या कोणत्याही टप्प्यावर, - (a)क)(अ) त्याला जर कोणत्याही व्यक्तीच्या वर्तणुकीबद्दल चौकशी करणे आवश्यक वाटले; किंवा (b)ख)(ब) चौकशीमुळे एखाद्या व्यक्तीच्या नावलौकिकास पूर्वग्रहामुळे बाधा पोचण्याची शक्यता आहे असे त्याचे मत…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम १५ : व्यक्तींनी आयोगाकडे केलेले निवेदन : आयोगापुढे साक्ष देण्याच्या ओघात एखाद्या व्यक्तीने केलेले निवेदन हे, अशा निदेदनाद्वारे खोटी साक्ष देण्याबद्दल होणाऱ्या खटल्याव्यतिरिक्त एरव्ही त्या व्यक्तीला कोणत्याही दिवाणी फौजदारी स्वरुपाच्या खटल्यात गुंतवणार नाही किंवा त्या व्यक्तीच्या विरुद्ध त्याचा वापर…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम १४ : अन्वेषण : १) आयोग कोणत्याही चौकशीसंबंधात अन्वेषण करण्याच्या प्रयोजनासाठी केंद्र सरकारच्या किंवा कोणत्याही राज्य शासनाच्या कोणत्याही अधिकाऱ्याच्या किंवा अन्वेषण अभिकरणाच्या सेवांचा, यथास्थिति, केंद्र सरकारच्या किंवा राज्य शासनाच्या सहमतीने उपयोग करु शकेल. २) चौकशीशी संबंधित कोणत्याही प्रकरणता अन्वेषण…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम १३ : चौकशीसंबंधीचे अधिकार : १) आयोगास, या अधिनियमाखालील तक्रारींची चौकशी करताना दिवाणी प्रक्रिया संहिता, १९०८ (१९०८ चा ५) खाली दाव्याची संपरीक्षा करणाऱ्या दिवाणी न्यायालयाला असतील ते, सर्व आणि विशेषत: पुढील बाबी संबंधातील अधिकार असतील :- (a)क)(अ) साक्षदाराला उपस्थित…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ प्रकरण ३ : आयोगाची कार्ये आणि अधिकार : कलम १२ : आयोगाची कार्ये : आयोग पुढीलपैकी सर्व किंवा काही कार्ये पार पाडील :- (a)क)(अ) खालील तक्रारींमध्ये स्वत:हून, किंवा बळी ठरलेल्या व्यक्तीने किंवा त्याच्या वतीने इतर कोणत्याही व्यक्तीने, १.(किंवा उच्च न्यायालय…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम ११ : आयोगाचे अधिकारी आणि इतर कर्मचारी वर्ग : १) केंद्र सरकार, आयोगाला,- (a)क)(अ) भारत सरकारच्या सचिवाच्या दर्जाचा एक अधिकारी, जो आयोगाचा महासचिव असेल, आणि (b)ख)(ब) पोलीस महासंचालकाच्या दर्जाहून कमी दर्जा नसलेल्या अधिकाऱ्याच्या हाताखाली आयोगाची कामे सक्षमतेने पार पाडण्यासाठी…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम १० : आयोगाने प्रक्रिया विनियमित करणे : १) सभाध्यक्षास योग्य वाटेल अशावेळी व अशा ठिकाणी आयोगाची बैठक होईल. २) आयोग, त्याची स्वत:ची प्रक्रिया विनियमित करेल. १.(२) या अधिनियमाला आणि अधिनियमा अंतर्गत केलेल्या नियमांना अधीन राहून, आयोगाला स्वत:च्या कार्यपद्धतीसाठी नियमावली…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम ९ : आयोगाचे कामकाज, रिक्त जागा इत्यादीमुळे विधिग्राह्य न ठरणे : आयोगाची कोणतीही कृती किंवा कार्यवाही केवळ आयोगात कोणतेही पद रिक्त आहे किंवा आयोगाच्या घटनेमध्ये दोष आहे, या कारणावरुन प्रश्नास्पद किंवा विधिग्राह्य ठरणार नाही.
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम ८ : १.(सभाध्यक्ष आणि सदस्यांच्या सेवेच्या अटी व शर्ती : सभाध्यक्ष आणि सदस्यांना प्रदेय असलेले वेतन व भत्ते आणि सेवेच्या इतर अटी व शर्ती या विहित करण्यात येतील त्याप्रमाणे असतील : परंतु, सभाध्यक्ष आणि सदस्यांचे वेतन व भत्ते सेवेच्या…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम ७ : विवक्षित परिस्थितीमध्ये सदस्याने सभाध्यक्ष म्हणून काम करणे किंवा त्यांची कामे पार पाडणे : १) सभाध्यक्षाच्या मृत्यूमुळे, त्याच्या राजीनाम्यामुळे, किंवा अन्य कोणत्याही कारणामुळे त्याचे पद रिक्त झाल्यास अशा प्रसंगी, राष्ट्रपतीस अधिसूचनेद्वारे, सदस्यांपैकी एका सदस्यास, असे रिक्त पद भरण्यासाठी…
मानवी हक्क संरक्षण अधिनियम १९९३ कलम ६ : १.(सभाध्यक्ष आणि सदस्यांचा पदावधी : १) सभाध्यक्ष म्हणून नियुक्त झालेली व्यक्ती, ती ज्या दिनांकास आपले पद ग्रहण करील तेव्हापासून २.(तीन वर्षाच्या) कालावधीपर्यंत किंवा ती व्यक्ती सत्तर वर्षे वयाची होईपर्यंत, यांपैकी जे अगोदर घडेल त्या घटनेपर्यंत, पद धारण…