भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम ३८ : शरीराचा खासगीरीत्या बचाव करण्याचा हक्क हा, मृत्यू घडवून आणण्या इतपत केव्हा व्यापक असतो : शरीराचा खासगीरीत्या बचाव करण्याचा हक्क वापरण्याचा प्रसंग ज्यामुळे उद्भवतो तो अपराध यात यापुढे नमूद केलेल्यांपैकी कोणत्याही वर्णनाचा असेल तर, लगतपूर्व कलम ३७ यात उल्लेखिलेल्या…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम ३७ : ज्यांच्यापासून खासगीरीत्या बचाव करण्याचा हक्क नाही त्या कृती : १) त्या कृतींपासून, (a) क) (अ) ज्या कृतीमुळे मृत्युची किंवा जबर दुखापतीची वाजवी धास्ती निर्माण होत नाही ती कृती एखाद्या लोक सेवकाने आपल्या पदाधिकाराच्या आभासामुळे सद्भावपूर्वक कार्य करताना केलेली…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम ३६ : मनोविकल इत्यादी व्यक्तींच्या कृतीपासून खासगीरीत्या बचाव करण्याचा हक्क : जी कृती एरवी एखादा विवक्षित अपराध ठरली असती ती करणाऱ्या व्यक्तीच्या बालवयामुळे, तिच्या ठायी परिपक्व समजशक्तीचा अभाव असल्यामुळे, तिच्या मनोविकलतेमुळे किंवा ती नशेत असल्यामुळे, अथवा तिचा काही गैरसमज झाला…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम ३५ : शरीराचा व मालमत्तेचा खासगीरीत्या बचाव करण्याचा हक्क: कलम ३७ मध्ये अंतर्भूत असलेल्या निर्बंधांच्या अधीनतेने, प्रत्येक व्यक्तीला- (a) क) (अ) मानवी शरीराला बाधक होणाऱ्या कोणत्याही अपराधापासून, तिचे स्वत:चे शरीर आणि अन्य कोणत्याही व्यक्तीचे शरीर; (b) ख) (ब) चोरी, जबरी…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ खाजगीरीत्या बचाव करण्याच्या हक्काविषयी : कलम ३४ : खासगीरीत्या बचाव करण्याच्या ओघात केलेल्या गोष्टी (कृती) : खासगीरीत्या बचाव करण्याचा हक्क बजाविण्यासाठी केलेली कोणतीही गोष्ट (कृती) अपराध होत नाही.
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम ३३ : अल्पसा अपाय करणारी कृती (कार्य) : एखाद्या गोष्टीमुळे (कृतीमुळे) होणारा कोणताही अपाय अत्यंत अल्प असेल की, कोणतीही सर्वसामान्य बुध्दीची आणि वृत्तीची व्यक्ती अशा अपायाबद्दल तक्रार करणार नाही तर, तिच्यामुळे तसा अपाय झाला, किंवा तो व्हावा असा उद्देश होता,…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम ३२ : धमक्यांद्वारे जी कृती करण्याची सक्ती व्यक्तीवर होते ती कृती : खून आणि मृत्युच्या शिक्षेस पात्र असलेले देशविरोधी अपराध खेरीजकरुन, एखादी गोष्ट (कृती) करण्याच्या वेळी एखाद्या व्यक्तीवर, ती कृती केली नाही तर परिणामी त्या व्यक्तीचा किंवा त्या व्यक्तीच्या त्यावेळी…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम ३१ : सद्भावपूर्वक केलेले निवेदन : सद्भावपूर्वक केलेले कोणतेही निवेदन ज्या व्यक्तीला ते करण्यात आलेले आहे तिच्या हितासाठी केलेले असेल तर, त्या व्यक्तीला होणाऱ्या कोणत्याही अपायामुळे ते अपराध होत नाही. उदाहरण : (क) हा शल्यचिकित्सक एका रुग्णाला, तो जगू शकणार…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम ३० : सद्भावपूर्वक एखाद्या व्यक्तीच्या हितासाठी संमतीशिवाय केलेली कृती : कोणतीही गोष्ट (कृती) एखाद्या व्यक्तीच्या हितासाठी सद्भावपूर्वक केलेली असून, संमती दर्शविणे त्या व्यक्तीला शक्य नाही, अशी परिस्थिती असेल तर, अथवा ती व्यक्ती संमती देण्यास असमर्थ असून तिला हितकारक होईल अशा…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम २९ : ज्या कृती त्यांच्यामुळे होणाऱ्या अपायाच्या निरपेक्षतेने अपराध आहेत त्या वगळणे : ज्या कृती संमती देणाऱ्या किंवा जिच्या वतीने संमती दिली जाते त्या व्यक्तीला त्यामुळे जो कोणताही अपाय घडेल, किंवा घडावा असा उद्देश असेल, किंवा घडण्याचा संभव असल्याचची जाणीव…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम २८ : भयापोटी किंवा गैरसमजापोटी संमती दिली असल्याची जाणीव असणे : (a) क) (अ) जेव्हा दुखापत होण्याच्या भयापोटी किंवा एखाद्या तथ्याबाबतच्या गैरसमजापोटी संमती देण्यात आलेली असून, अशा भयामुळे किंवा गैरसमजामुळे ती संमती देण्यात आली हे ती कृती करणारी व्यक्ती जाणून…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम २७ : बालकाच्या किंवा विकल मनाच्या व्यक्तीच्या हितासाठी पालकाने किंवा पालकाच्या संमतीने सद्भावपूर्वक केलेली कृती : बारा वर्षांखालील वयाच्या किंवा विकल मनाच्या एखाद्या व्यक्तीच्या हितासाठी त्याचे पालकाने किंवा ज्याच्याकडे त्या व्यक्तीचा कायदेशीर रक्षणभार (ताबा) आहे अशा अन्य व्यक्तीने किंवा त्याच्या…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम २६ : मृत्यू घडवून आणण्याचा उद्देश नसताना, व्यक्तीच्या हितासाठी तिच्या संमतीने सद्भावपूर्वक केलेली कृती : जिच्यामुळे मृत्यू घडून यावा असा उद्देश नाही अशी जी गोष्ट (कृती) एखाद्या व्यक्तीच्या हितासाठी सद्भावपूर्वक करण्यात आली असून तिच्यामुळे घडणारा कोणताही अपाय सोसण्यास किंवा त्या…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम २५ : जिच्यामुळे मृत्यू किंवा जबर दुखापत घडून यावी असा उद्देश नाही किंवा तसा संभव असल्याची जाणीव नाही अशी संमतीने केलेली कृती : जिच्यामुळे मृत्यू किंवा जबर दुखापत घडून यावी असा उद्देश नाही आणि जिच्यामुळे मृत्यू किंवा जबर दुखापत घडून…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम २४ : ज्यामध्ये विशिष्ट उद्देश किंवा जाणीव आवश्यक असते असा अपराध नशा चढलेल्या व्यक्तीने केल्यास : जेव्हा केलेली कृती ही विशिष्ट जाणिवेने किंवा उद्देशाने केलेली असल्याशिवाय अपराध होत नाही अशा प्रकरणांमध्ये, जी व्यक्ती नशेच्या अवस्थेत ती कृती करते त्या व्यक्तीला…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम २३ : स्वत:च्या इच्छेविरूध्द नशा चढविल्यामुळे निर्णय घेण्यास असमर्थ अशा व्यक्तीची कृती : जी व्यक्ती एखादी गोष्ट (कृती) करण्याच्या वेळी त्या कृतीचे स्वरूप काय आहे अथवा आपण जे करत आहोत ते गैर आहे किंवा कायद्याच्या विरूध्द आहे हे समजण्यास नशेमुळे…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम २२ : मनोविकल व्यक्तीची कृती : जी व्यक्ती एखादी कृती करण्याच्यावेळी त्या कृतीचे स्वरूप काय आहे अथवा आपण जे करत आहोत ते गैर किंवा कायद्याच्या विरूध्द आहे, हे जाणण्यास ती मनोविकलतेमुळे(वेडेपणामुळे) असमर्थ असेल, तर त्या व्यक्तीने केलेली कोणताही कृती अपराध…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम २१ : सात वर्षांवरील व बारा वर्षांखालील अपरिपक्व समजशक्ती असलेल्या बालकाची कृती : जी गोष्टी सात वर्षांवरील व बारा वर्षांखालील वयाच्या एखाद्या बालकाने केली असून, त्या वेळी आपल्या वर्तनाचे स्वरूप व परिणाम समजण्याइतपत पुरेशी परिपक्वता त्याच्या समजशक्तीला आलेली नाही अशी…
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम २० : सात वर्षे वयाखालील बालकाची कृती : सात वर्षे वयाखालील बालकाने केलेली कोणतीही कृती अपराध होत नाही.
भारतीय न्याय संहिता २०२३ कलम १९ : अपहानी करण्याचा संभव असलेली, पण गुन्हेगारी उद्देश नसताना अन्य नुकसान होऊ नये म्हणून केलेली कृती : कोणतीही गोष्ट (कृती) जर अपहानी करण्याचा गुन्हेगारी उद्देश नसताना आणि शरीराची किंवा मालमत्तेची अन्य अपहानी होऊ नये म्हणून किंवा ती टाळण्यासाठी सद्भावनापूर्वक…