भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३७१ : आरोपी न्यायाधीशासमोर हजर झाल्यावरची प्रक्रिया : १) आरोपी दंडाधिकाऱ्यासमोर किंवा न्यायालयासमोर उपस्थित झाल्यावर अथवा आरोपीला आपल्यासमोर आणल्यावर दंडाधिकाऱ्यास किंवा न्यायालयास, तो स्वत:चा बचाव करण्यास क्षम आहे असे वाटले तर, चौकशी किंवा संपरीक्षा पुढे चालू होईल. २) आरोपी…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३७० : चौकशी किंवा संपरीक्षा पुन्हा सुरू करणे : १) जेव्हा केव्हा कलम ३६७ किंवा कलम ३६८ खाली चौकशी किंवा संपरीक्षा लांबणीवर टाकण्यात येईल तेव्हा, दंडाधिकाऱ्यास किंवा, प्रकरणपरत्वे, न्यायालयास, संबंधित व्यक्ती मनोविकल असण्याचे बंद झाल्यानंतर कोणत्याही वेळी चौकशी किंवा…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३६९ : अन्वेषण किंवा संपरीक्षा प्रलंबित असेपर्यंत मनोविकल व्यक्तीस मुक्त करणे : १) जेव्हा केव्हा एखादी व्यक्ती ही, मनोविकलता किंवा बौद्धिक दिव्यांगतेमुळे स्वत:चा बचाव करण्यास अक्षम असल्याचे कलम ३६७ किंवा कलम ३६८ अन्वये आढळून आले असेल तेव्हा दंडाधिकारी, किंवा…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३६८ : न्यायलयासमोर संपरीक्षा केल्या जाणाऱ्या मनोविकल व्यक्तीच्या बाबतीतील प्रक्रिया : १) दंडाधिकाऱ्यासमोर किंवा सत्र न्यायालयासमोर कोणत्याही व्यक्तीची संपरीक्षा चालू असताना जर, अशा व्यक्ती मनोविकल आहे व त्यामुळे आपला बचाव करण्यास अक्षम आहे असे दंडाधिाकाऱ्याला किंवा न्यायालयाला वाटले तर,…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ प्रकरण २७ : मनोविकल आरोपी व्यक्तींबाबतचे उपबंध (तरतुदी) : कलम ३६७ : मनोविकल आरोपीच्या बाबतीत प्रक्रिया : १) जेव्हा एखादी चौकशी करणाऱ्या दंडाधिाकऱ्यास, ज्या व्यक्तीविरूध्द चौकशी चालवण्यात येते ती मनोविकल आहे आणि त्यामुळे आपला बचाव करण्यास अक्षम आहे असे सकारण…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३६६ : न्यायालय खुले असणे : १) ज्या स्थळी कोणत्याही अपराधाची चौकशी किंवा संपरीक्षा करण्याकरता कोणतेही फौजदारी न्यायालय भरवण्यात आलेले असेल ते स्थळ खुले न्यायालय असल्याचे मानले जाईल व त्यात जितके लोक सोईस्करपणे मावू शकतील तितक्या प्रमाणात आम जनतेला…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३६५ : अंशत: एका दंडाधिकाऱ्याने व अंशत: दुसऱ्याने नोंदविलेल्या पुराव्यावरून दोषसिध्दी किंवा सुपूर्दगी : १) जेव्हा केव्हा एखाद्या चौकशीत किंवा संपरीक्षेत संपूर्ण साक्षीपुरावा किंवा त्यांचा कोणताही भाग ऐकून तो नोंदवल्यानंतर एखादा न्यायाधीश किंवा दंडाधिकारी तीसंबंधीच्या अधिकारितेचा वापर करण्याचा थांबला…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३६४ : पुरेशी कडक शिक्षा देणे शक्य नसते तेव्हाची प्रक्रिया : १) जेव्हा केव्हा फिर्यादी पक्षाचा व आरोपीचा साक्षीपुरावा ऐकल्यानंतर, आरोपी दोेषी आहे, व जी शिक्षा देण्याचा आपणांस अधिकार आहे त्याहून निराळ्या प्रकारची किंवा त्याहून कडक शिक्षा आरोपीला मिळावयास…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३६३ : नाणी पाडणे, मुद्रांक कायदा किंवा संपत्ती यांच्या संबंधातील अपराधांबद्दल पूर्वी दोषसिद्धी झालेल्या व्यक्तींची संपरीक्षा : १) जेथे एखाद्या व्यक्तीला भारतीय न्याय संहिता २०२३ प्रकरण १० वे किंवा प्रकरण १७ वे याखाली तीन वर्षे किंवा त्याहून अधिक मुदतीच्या…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३६२ : चौकशी सुरू झाल्यावर खटला कमिट (सुपुर्द) करावा असे न्यायाधीशांना आढळून येते तेव्हाची प्रक्रिया : जर दंडाधिकाऱ्यासमोरील कोणत्याही अपराध-चौकशीत किंवा संपरीक्षेत, न्यायनिर्णय स्वाक्षरित करण्यापूर्वी कार्यवाही कोणत्याही टप्प्यात असताना, दंडाधिकाऱ्याला सत्र न्यायालयाने ज्याची संपरीक्षा कारावयाला हवी असा तो खटला…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३६१ : दंडाधिकारी निकालात काढू शकणार नाही अशा खटल्यामधील प्रक्रिया : १) जर कोणत्याही जिल्ह्यातील दंडाधिकाऱ्यासमोर होणाऱ्या कोणत्याही अपराध चौकशीच्या किंवा संपरीक्षेच्या ओघात पुराव्यावरून त्या दंडाधिकाऱ्याला- (a) क) (अ) त्या खटल्याची संपरीक्षा करण्याची किंवा तो संपरीक्षेसाठी सुपूर्द करण्याची आपणास…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३६० : खटल्यातून अंग काढून घेणे : एखाद्या खटल्याची सुत्रे सोपवण्यात आलेल्या सरकारी अभियोक्त्याला किंवा सहायक सरकारी अभियोक्त्याला न्यायालयाच्या संमतीने न्यायनिर्णय घोषित होण्यापूर्वी कोणत्याही वेळी कोणत्याही व्यक्तीवरील खटल्यातून सर्वस्वी किंवा ज्या अपराधांबद्दल त्याची संपरीक्षा केली जात असेल त्यांपैकी कोणत्याही…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३५९ : अपराध आपसात मिटविणे : १) पुढे दिलेल्या तक्त्याच्या पहिल्या दोन स्तंभात भारतीय न्याय संहिता २०२३ यातील कलमांखाली शिक्षापात्र असलेले जे अपराध विनिर्दिष्ट केले आहेत. ते त्या तक्त्याच्या तिसऱ्या स्तंभात नमूद केलेल्या व्यक्तिंना आपसात मिटवता येतील : तक्ता…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३५८ : अपराधाचे दोषी दिसून येत असलेल्या अन्य व्यक्तीं विरुद्ध कार्यवाही करण्याची शक्ति : १) अपराधाच्या चौकशीच्या किंवा संपरीक्षेच्या ओघात जेव्हा, आरोपी नसलेल्या एखाद्या व्यक्तीने एखादा अपराध केला असून त्याबद्दल अशा व्यक्तीची आरोपीबरोबर संपरीक्षा केली जाऊ शकेल असे पुराव्यावरून…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३५७ : आरोपीला कार्यवाही समजत नसेल तेव्हाची प्रक्रिया : आरोपी जरी मनोविकल नसला तरी त्याला कार्यवाही समजावून देणे शक्य नसेल तर, न्यायालय चौकशी किंवा संपरीक्षा पुढे चालवू शकेल व उच्च न्यायालयाहून अन्य न्यायालयाच्या बाबतीत, जर अशा कार्यवाहीची परिणती दोषसिध्दीत…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३५६ : उद्घोषित अपराध्याच्या अनुपस्थितीत तपास, खटला आणि निकाल (निर्णय) : या संहितेत किंवा त्या त्या काळी अंमलात लागू असलेल्या इतर कोणत्याही कायद्यात काहीही असले तरी, जेव्हा उद्घोषित अपराधी म्हणून घोषित केलेली व्यक्ती, संयुक्तपणे आरोप लावलेली असो वा नसो,…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३५५ : विवक्षित परिस्थितीत आरोपीच्या गैरहजेरीत चौकशी करण्याची तरतूद : १) या संहितेखालील चौकशी किंवा संपरीक्षा कोणत्याही टप्प्याला असताना, न्यायहितार्थ न्यायालयात आरोपीची जातीनिशी हजेरी जरूरीची नाही किंवा आरोपी न्यायालयाच्या कामकाजात हेकेखोरपणाने अडथळे आणत आहे अशी काही कारणांस्तव न्यायाधीशाची किंवा…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३५४ : प्रकटन करण्यास दडपण आणावयाचे नाही : कलमे ३४३ व ३४४ मध्ये उपबंधित केले आहे ते खेरीजकरून एरव्ही, स्वत:ला ज्ञात असलेली कोणतीही बाब उघड करण्यास किंवा लपवून ठेवण्यास आरोपीला प्रवृत्त करण्याकरता कोणतेही वचन देऊन किंवा धमकी देऊन किंवा…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३५३ : आरोपी व्यक्ती साक्षीदार होण्यास सक्षम : १) फौजदारी न्यायालयापुढे अपराधाचा आरोप ठेवण्यात आलेली कोणतीही व्यक्ती बचावपक्षाच्या बाजूने साक्षीदार होण्यास सक्षम असेल व स्वत:विरूध्द किंवा त्याच संपरीक्षेत आपल्या बरोबरीने दोषारोप ठेवण्यात आलेल्या कोणत्याही व्यक्तीविरूध्द केलेल्या दोषारोपांच्या नाशाबितीसाठी तिला…
भारतीय नागरिक सुरक्षा संहिता २०२३ कलम ३५२ : तोंडी युक्तिवाद आणि युक्तिवादाचे टिपण : १) कार्यवाहीतील कोणत्याही पक्षकाराला आपला साक्षीपुरावा संपल्यावर शक्य होईल तितक्या लवकर तोंडी संक्षिप्त युक्तिवाद करता येईल व काही युक्तिवाद तोंडी मांडला असल्यास तो संपवण्यापूर्वी न्यायालयाकडे आपल्या बाजूला पुष्टिकारक असे युक्तिवाद संक्षिप्तात…