भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ६८ : उपराष्ट्रपतीचे रिक्त पद भरण्याकरिता निवडणूक घेण्याची मुदत आणि निमित्तवशात् रिक्त होणारे पद भरण्याकरिता निवडून आलेल्या व्यक्तीचा पदावधी : (१) उपराष्ट्रपतीचा पदावधी संपल्यामुळे रिक्त पद भरण्याकरिता निवडणूक घ्यावयाची असेल तेव्हा, तो अवधी संपण्यापूर्वी ती निवडणूक पूर्ण करण्यात येईल.…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ६७ : उपराष्ट्रपतीचा पदावधी : उपराष्ट्रपती, ज्या दिनांकास आपले पद ग्रहण करील त्या दिनांकापासून पाच वर्षांच्या अवधीपर्यंत ते पद धारण करील : परंतु असे की,---- (क) उपराष्ट्रपती राष्ट्रपतीस संबोधून आपल्या पदाचा सहीनिशी लेखी राजीनामा देऊ शकेल ; (ख) राज्यसभेच्या…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ६६ : उपराष्ट्रपतीची निवडणूक : (१) उपराष्ट्रपती, प्रमाणशीर प्रतिनिधित्व पद्धतीनुसार एकल संक्रमणीय मताद्वारे १.(संसदेच्या दोन्ही सभागृहांचे सदस्य मिळून बनलेल्या निर्वाचकगणाच्या सदस्यांकडून निवडला जाईल) आणि अशा निवडणुकीतील मतदान गुप्त मतदान पद्धतीने होईल. (२) उपराष्ट्रपती, संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाचा किंवा कोणत्याही राज्याच्या…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ६५ : राष्ट्रपतीचे पद निमित्तवशात् रिक्त होईल त्या त्या प्रसंगी उपराष्ट्रपतीने राष्ट्रपती म्हणून कार्य करणे अथवा राष्ट्रपतीच्या अनुपस्थितीत त्याची कार्ये पार पाडणे : (१) राष्ट्रपतीचा मृत्यू झाला, त्याने राजीनामा दिला किंवा त्यास पदावरून दूर केले गेले या कारणामुळे किंवा…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ६४ : उपराष्ट्रपती राज्यसभेचा पदसिद्ध सभापती असणे : उपराष्ट्रपती हा, राज्यसभेचा पदसिद्ध सभापती असेल व तो कोणतेही अन्य लाभपद धारण करणार नाही : परंतु असे की, उपराष्ट्रपती जेव्हा अनुच्छेद ६५ अन्वये राष्ट्रपती म्हणून कार्य करील किंवा राष्ट्रपतीची कार्ये पार…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ६३ : भारताचा उपराष्ट्रपती : भारताचा एक उपराष्ट्रपती असेल.
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ६२ : राष्ट्रपतीचे रिक्त पद भरण्याकरिता निवडणूक घेण्याची मुदत आणि निमित्तवशात् रिक्त होणारे पद भरण्याकरिता निवडून आलेल्या व्यक्तीचा पदावधी : (१) राष्ट्रपतीचा पदावधी संपल्यामुळे रिक्त होणारे पद भरण्याकरिता निवडणूक घ्यावयाची असेल तेव्हा, तो अवधी संपण्यापूर्वी ती निवडणूक पूर्ण करण्यात…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ६१ : राष्ट्रपतीवरील महाभियोगाची कार्यपद्धती : (१) संविधानाच्या उल्लंघनाबद्दल राष्ट्रपतीवर महाभियोग लावावयाचा असेल तेव्हा, त्यासंबंधीचा दोषारोप संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाकडून करण्यात येईल. (२) (क) असा दोषारोप करण्याचा प्रस्ताव एखाद्या ठरावात अंतर्भूत करून, तो ठराव मांडण्याचा आपला उद्देश असल्याबद्दल त्या सभागृहातील…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ६० : राष्ट्रपतीने शपथ घेणे किंवा प्रतिज्ञा करणे : प्रत्येक राष्ट्रपती व राष्ट्रपती म्हणून कार्य करणारी किंवा राष्ट्रपतीची कार्ये पार पाडणारी प्रत्येक व्यक्ती, आपले पद ग्रहण करण्यापूर्वी, भारताच्या मुख्य न्यायमूर्तीच्या समक्ष किंवा तो अनुपस्थित असेल तर, सर्वोच्च न्यायालयाच्या उपलब्ध…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ५९ : राष्ट्रपतिपदाच्या शर्ती : (१) राष्ट्रपती, संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाचा किंवा कोणत्याही राज्याच्या विधानमंडळाच्या सभागृहाचा सदस्य असणार नाही आणि संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाचा किंवा कोणत्याही राज्याच्या विधानमंडळाच्या सभागृहाचा सदस्य राष्ट्रपती म्हणून निवडून आला तर, तो, राष्ट्रपती म्हणून आपले पद ग्रहण…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ५८ : राष्ट्रपतिपदाच्या निवडणुकीसाठी अर्हता : (१) कोणतीही व्यक्ती,---- (क) भारतीय नागरिक ; (ख) पस्तीस वर्षे पूर्ण वयाची ; आणि (ग) लोकसभा सदस्य म्हणून निवडून येण्यास अर्हताप्राप्त, असल्याखेरीज राष्ट्रपतिपदाच्या निवडणुकीस पात्र असणार नाही. (२) एखादी व्यक्ती, भारत सरकारच्या किंवा…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ५७ : फेरनिवडणुकीस पात्रता : जी व्यक्ती, राष्ट्रपती म्हणून पद धारण करीत आहे अथवा जिने असे पद धारण केलेले आहे ती व्यक्ती, या संविधानाच्या अन्य तरतुदींना अधीन राहून त्या पदासाठी होणाऱ्या फेरनिवडणुकीस पात्र असेल.
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ५६ : राष्ट्रपतीचा पदावधी : (१) राष्ट्रपती, ज्या दिनांकास आपले पद ग्रहण करील त्या दिनांकापासून पाच वर्षांच्या अवधीपर्यंत ते पद धारण करील : परंतु असे की,---- (क) राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपतीस संबोधून आपल्या पदाचा सहीनिशी लेखी राजीनामा देऊ शकेल ; (ख)…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ५५ : राष्ट्रपतीच्या निवडणुकीची रीत : (१) राष्ट्रपतीच्या निवडणुकीत, निरनिराळ्या राज्यांच्या प्रतिनिधित्वाच्या प्रमाणात, शक्य असेल तेथवर एकरूपता असेल. (२) राज्याराज्यांमध्ये परस्परांत अशी एकरूपता, तसेच सर्व राज्ये मिळून व संघराज्य यांच्यात समतोल साधण्याच्या प्रयोजनार्थ, संसदेच्या व प्रत्येक राज्याच्या विधानसभेच्या प्रत्येक…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ५४ : राष्ट्रपतीची निवडणूक : राष्ट्रपती,---- (क) संसदेच्या दोन्ही सभागृहांचे निवडून आलेले सदस्य ; आणि (ख) राज्यांच्या विधानसभांचे निवडून आलेले सदस्य ; यांनी मिळून बनलेल्या निर्वाचकगणांच्या सदस्यांकडून, निवडला जाईल. १.(स्पष्टीकरण : या अनुच्छेदातील आणि अनुच्छेद ५५ मधील, राज्य यात,…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ५३ : संघराज्याचा कार्यकारी अधिकार : (१) संघराज्याचा कार्यकारी अधिकार, राष्ट्रपतीकडे निहित असेल आणि त्याच्याकडून प्रत्यक्षपणे किंवा त्याच्या हाताखालील अधिकायांमाङ्र्कत या संविधानानुसार त्याचा वापर केला जाईल. (२) पूर्वगामी तरतुदींच्या व्यापकतेला बाध न येऊ देता, संघराज्याच्या संरक्षण दलांचे सर्वोच्च अधिपत्य…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) भाग पाच : संघराज्य : प्रकरण एक : कार्यकारी यंत्रणा : राष्ट्रपती व उपराष्ट्रपती : अनुच्छेद ५२ : भारताचा राष्ट्रपती : भारताचा एक राष्ट्रपती असेल.
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) १.(भाग चार-क : मूलभूत कर्तव्ये : अनुच्छेद ५१-क : मूलभूत कर्तव्ये : (क) संविधानाचे पालन करणे आणि त्याचे आदर्श व संस्था, राष्ट्रध्वज व राष्ट्रगीत यांचा आदर करणे ; (ख) ज्यांमुळे आपल्या राष्ट्रीय स्वातंत्र्य लढ्यास स्फूर्ती मिळाली त्या उदात्त आदर्शांची जोपासना…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ५१ : आंतरराष्ट्रीय शांतता व सुरक्षा यांचे संवर्धन : राज्य हे,---- (क) आंतरराष्ट्रीय शांतता व सुरक्षा यांचे संवर्धन करण्यासाठी ; (ख) राष्ट्राराष्ट्रांमध्ये न्यायसंगत व सन्मानपूर्ण संबंध राखण्यासाठी ; (ग) संघटित जनसमाजांच्या आपसातील व्यवहारांमध्ये आंतरराष्ट्रीय कायदा व तहांची आबंधने याबद्दल…
भारताचे संविधान ( राज्यघटना ) अनुच्छेद ५० : कार्यकारी यंत्रणेपासून न्याययंत्रणा अलग ठेवणे : राज्याच्या लाके सेवांमध्ये कार्यकारी यंत्रणेपासून न्याययंत्रणा अलग ठेवण्याकरता राज्य उपाययोजना करील.