११. क्रियाविशेषण : (ADVERB)
English Grammar in Marathi
११. क्रियाविशेषण :
(ADVERB)
क्रियापद, विशेषण अथवा दुसरी एखादी क्रिया याविषयी विशेष माहिती किंवा या विशेष माहिती सांगणाऱ्या शब्दाबद्दल विशेष माहिती सांगणाऱ्या शब्दास क्रियाविशेषण असे म्हणतात.
क्रियाविशेषणाचा संबंध प्रामुख्यान क्रियापदाशी असतो, क्रियापदाला केव्हा, कोठे, कसे किंवा कसा, किती, किती प्रमाणात, किती वेळा इत्यादी प्रश्न विचारले असता क्रियाविशेषण कळते. क्रियाविशेषणामुळे नाम व सर्वनाम सोडून इतर शब्दांच्या अर्थामध्ये अधिक भर घातली जाते.
उदाहरणार्थ :
Ram runs fast.
वरील वाक्यात fast हे क्रियाविशेषण आहे. पळणे या क्रियेबद्दल विशेष माहिती सांगतो.
Ram is very clever boy.
वरील वाक्यार्त very हे क्रियाविशेषण आहे.
Ram runs very fast.
वरील वाक्यात fast या क्रियाविशेषणाबद्दर्ल very हा शब्द विशेष माहिती सांगता म्हणूर्न very व fast हे क्रियाविशेषण आहे.
क्रियाविशेषणांचे प्रकार ( Kinds of Adverbs )
क्रियाविशेषणामुळे मिळणाऱ्या विशेष माहितीवरुन साधारणत: त्यांचे खालील प्रकार पडतात.
१.समयदर्शक किंवा कालवाचक क्रियाविशेषण ( Adverb of Time ) :
क्रियापदास केव्हा when हा प्रश्न विचारला म्हणजे जे उत्तर मिळते त्यास कालवाचक क्रियाविशेषण म्हणतात. यामध्ये कालदर्शक शब्द असतात.
उदाहरणार्थ :
Shekhar came to Bombay yesterday.
He came late.
But the people soon grew sad.
Brush your teeth daily.
काही कालवाचक क्रियाविशेषणे :
Today, always, early, then, tomorrow, now, late, before, yesterday, soon, immediately, ago, daily, presently, already, never, still, afterwards, lately, since.
----------
२.स्थानवाचक क्रियाविशेषण (Adverb of place) :
क्रियापदास कोठे where हा प्रश्न विचारला म्हणजे जे उत्तर येते ते स्थानवाचक क्रियाविशेषण होय.
उदाहरणार्थ :
Boys play here in the evening.
Now I am going ahead.
Come here.
Stand there.
काही स्थानवाचक क्रियाविशेषणे :
Here, in, down, hence, there, out ,without, thence, near, outside, above, hither, away, within, below, thither, by, inside, ahead, nowhere, everywhere, up, backward.
----------
३.पुनरावृत्तिदर्शक क्रियाविशेषणे ( Adverbs of Frequency ) :
या प्रकारच्या क्रियाविशेषणामुळे क्रिया किती वेळा घडली, संख्येची पुनरावृत्ती किती वेळा झाली या प्रश्नांची उत्तरे मिळतात. How often किंवा In what order ? अशा प्रश्नांनी हे क्रियाविशेषण मिळते.
उदाहरणार्थ :
She often comes to meet him.
You are always late.
Don't come late again.
The runner seldom absconded with the mail-bag.
काही पुनरावृत्तिदर्शक क्रियाविशेषणे :
Once, often, sometimes, never, twice, always, seldom, firsty, again, frequently, secondly, doubly, occasionally.
-----------
४.रीतीवाचक क्रियाविशेषण (Adverb of Manner ) :
क्रियापदास कसा how किंवा कोणत्या पद्धतीने in what manner हे प्रश्न विचारले असता जे उत्तर येते ते रीतिवाचक क्रियाविशेषण होय.
उदाहरणार्थ :
John was walking slowly.
The old man walks slowly.
Abdul Hamid fought bravely.
He runs fast.
काही रीतीवाचक क्रियाविशेषणे :
slowly, sweetly, thus, fast, badly, so, certainly, quickly, well, conveniently, probably.
-----------
५.परिमाणवाचक क्रियाविशेषण (Adverb of Degree ) :
वाक्यातील विशेषणांना अथवा क्रियाविशेषणांना किती किंवा किती प्रमाणात How much असा प्रश्न विचारल्यास जी उत्तरे येतात त्यांना परिमाणवाचक क्रियाविशेषणे (Adverb of Degree ) असे म्हणतात. या क्रियाविशेषणांच्या साहाय्याने क्रियेचे परिमाण कळते किंवा विशेषणाचा तर-तम भाव कळतो. यांना तर-तम भाववाचक क्रियाविशेषणे असेही म्हणतात.
उदाहरणार्थ :
Sudhakar was very tired.
Suresh did it too wisely.
Ram is as clever as Hari.
You are too lazy.
काही परिमाणवाचक क्रियाविशेषणे :
Very, almost, partly, any, quite, heavily, wholly, as, much, highly, fully, little, rather, hardly, enough, entirely.
-----------
६.कारणवाचक क्रियाविशेषण ( Adverb of Reason ) :
ज्या वाक्यातील क्रियापदांना का why असा प्रश्न विचारला म्हणजे जे उत्तर येते त्यास कारणवाचक किंवा कारणदर्शक क्रियाविशेषण असे म्हणतात. यांच्यामुळे क्रिया का घडली हे समजते.
उदाहरणार्थ :
Satish is hence unable to attend.
She was therefore punished.
He therefore refused to work.
He stayed at home because of his illness.
काही कारणवाचक क्रियाविशेषणे :
Because , therefore, hence, consequently.
-----------
७.निश्चयात्मक क्रियाविशेषण (Adverb of Affirmation and Negation) :
ज्या क्रियाविशेषणाच्या साहाय्याने खात्री, निश्चय, होकार व नकार दर्शविला जातो त्यानां निश्चयात्मक क्रियाविशेषणे असे म्हणतात.
यातून खात्रीपूर्वक निश्चयात्मक असा अर्थ प्राप्त होतो. वाक्यातील शब्दांची पुनरावृत्ती टाळण्यासाठी यांचा उपयोग होतो.
yes, indeed certainly ही Adverb of Affirmation आहेत.
उदाहरणार्थ :
It has certainly a charracter of its own.
Surely he is not at home.
The people were not happy.
Probably, he will come.
काही निश्चयात्मक क्रियाविशेषणे :-
Surely, indeed, yes, not, certainly, not at all, nay, definitely, by all means, no.
----------
८.संबंधदर्शक क्रियाविशेषण (Relative Adverbs ) :
ज्या क्रियाविशेषणांच्या साहाय्याने व्यक्ती किंवा वस्तू यांचा संबंध स्पष्ट होतो त्यांना संबंधदर्शक क्रियाविशेषणे असे म्हणतात.
ज्या पोटवाक्यात ही क्रियाविशेषणे येतात त्या पोटवाक्याचा वाक्यातील इतर भागाशी संबंध जोडतात.
प्रामुख्याने पोटवाक्यांमध्ये अशा प्रकारची क्रियाविशेषणे असतात.
उदाहरणार्थ :
This is the school where I learnt.
Do you know the reason why she hasn't come ?
I know why you are late.
She has learned how to prepare Idli.
काही संबंधदर्शक क्रियाविशेषणे :
where, when, how, why.
--------------
९.प्रश्नार्थक क्रियाविशेषण ( Interrogative Adverb) :
ज्या क्रियाविशेषणांचा प्रश्न विचारण्यासाठी वाक्यात उपयोग होतो त्यांना प्रश्नांर्थक क्रियाविशेषण असे म्हणतात. प्रश्नार्थक विशेषणे आणि प्रश्नार्थक क्रियाविशेषणे यात फरक आहे.प्रश्नार्थक क्रियाविशेषणांचा वापर सर्व प्रकारच्या वाक्यात होतो तर प्रश्नार्थक विशेषणे नामापूर्वी वापरुन प्रश्न विचारतात. प्रश्नार्थक क्रियाविशेषणांचे कालदर्शक व स्थलदर्शक असे प्रकार करता येतील.
उदाहरणार्थ :
Where does he live ?
When will he come to me ?
How did you get this novel ?
Why should a man walk on grass with care ?
काही प्रश्नार्थक क्रियाविशेषणे :
Time : when, how long, how early, how soon
Place : where, whence, whither.
Number : how many, how often.
Manner : how
Quantity : how much, how far.
Reason : why
---------
क्रियाविशेषणाचे वाक्यातील स्थान (Positson of Adverb of a sentence) :
क्रियाविशेषणाचे वाक्यातील स्थान अनेक विविध ठिकाणी असण्याची शक्यता असते त्यामुळे त्याचे स्थान बदलले कि वाक्याचा अर्थ बदलण्याची शक्यता असते. क्रियाविशेषण हे क्रियेचा अर्थ स्पष्ट करीत असल्यामुळे ते सामान्यत: क्रियापदाच्या जवळ असेणे योग्य असते.
त्याबाबतचे काही नियम पुढीलप्रमाणे आहेत.
१.सर्वसामान्यपणे वाक्यातील सकर्मक क्रियापदाच्या कर्मानंतर क्रियाविशेषणे वापरतात.
उदाहरणार्थ :
Sambhaji shot the arrow skilfully.
Ram did his duty carefully.
२. वाक्यातील अकर्मक क्रियापदाच्या रुपानंतर क्रियाविशेषणे वापरतात.
उदाहरणार्थ :
The child cried loudly.
The came late.
३.एखादी गोष्ट जर प्रभावीपणे जोर देऊन सांगावयाची असेल तर वाक्याच्या प्रथम क्रियाविशेषण वापरतात.
उदाहरणार्थ :
Quickly she ate the mango.
४.वाक्यात अकर्मक क्रियापदाच्या अगोदर कालवाचक क्रियाविशेषण वापरतात.
उदाहरणार्थ :
Sudhir always plays well.
पण वाक्यातील क्रियापद जर to be चे रूप असेल तर कालवाचक क्रियाविशेषण त्या क्रियापदानंतर वापरावे.
उदाहरणार्थ :
Anil is always late.
५.वाक्यात साहाय्यकारी क्रियापद असल्यास क्रियाविशेषण हे साहाय्यकारी क्रियापद व मूळ क्रियापद यांच्यामध्ये वापरतात.
उदाहरणार्थ :
We shall not put a parrot in the cage.
Dhira was highly honoured.
६. जर क्रियाविशेषण हे विशेषण किंवा दुसऱ्या एखाद्या क्रियाविशेषण याबद्दल अधिक स्पष्ट विशेष माहिती सांगत असेल तर त्या विशेषणापूर्वी किंवा क्रियाविशेषणापूर्वी क्रियाविशेषणाचा वापर करतात.
उदाहरणार्थ :
He is very clever.
you are absolutely right.
७. To be च्या रुपानंतर परंतु इतर क्रियापदांच्या साध्या काळाच्या रुपापूर्वी क्रियाविशेषणे वापरतात.
उदाहरणार्थ :
She often comes to see him.
You are always late.
८. एकाच वाक्यात अनेक प्रकारची क्रियाविशेषणे वापरताना प्रथम रीतिवाचक, नंतर स्थलवाचक आणि शेवटी कालवाचक क्रियाविशेषणे वापरतात.
उदाहरणार्थ :
She sang sweetly in the hall last night.
#English #Grammar in Marathi
#इंग्रजी #व्याकरण मराठीत.
*टिप :या वेबसाईट वरील कंटेंट किंवा माहिती ही केवळ शिक्षण किंवा ऐज्यूकेशनल वापरासाठी आहे, तरी याचा कुठेही कायदेशीर कारवाई करीता वापर करु नये तसेच या मध्ये काही चुका आढळल्यास त्यासाठी प्रकाशक किंवा वेबसाईट चे मालक जबाबदार असणार नाहीत, चुका निदर्शनास आणून दिल्यास सुधारण्याचा प्रयत्न केला जाईल.