वर्णमाला, शब्द आणि वाक्य : (Alphabet, Word And..
English Grammar in Marathi
१. वर्णमाला, शब्द आणि वाक्य :
(Alphabet, Word And Sentence ) :
भाषा :
विचारांची देवाण-घेवाण सुलभतेने करता येणे हे भाषेचे प्रमुख कार्य आहे. आपले विचार लिखित अथवा मौखिक व्यवस्थित व्यक्त करणे किंवा दुसऱ्याचे विचार नीट समजावून घेणे यासाठी वापरले जाणारे एक साधन म्हणजे भाषा. भाषेचे मुख्य दोन प्रकार आहेत.
१) नैसर्गिक भाषा २) कुत्रिम भाषा किंवा सांकेतिक भाषा
नैसर्गिक भाषा सर्व प्राणी जगतात आढळते. आणि मनुष्य प्राणी वापरतो ती कुत्रिम किंवा सांकेतिक भाषा.
भाषा आत्मसात करण्यासाठी साधारणत: क्रम पुढीलप्रमाणे असतो:
(१)दुसऱ्याने बोललेले लक्षपूर्वक ऐकणे आणि ते समजूण घेणे.
(२)शब्दांचे उच्चार, आवाजातील चढ-उतार व गती यांची जाणीव ठेवून मोजक्या शब्दांत आपले विचार, कल्पना, भावना किंवा इच्छा व्यक्त करण्यासाठी आपणास बोलता येणे.
(३)लिहिलेले किंवा छापलेले आपणास वाचता येणे व समजणे.
(४)आपले स्वत:चे विचार लेखनाव्दारे प्रकट करण्यासाठी व्यवस्थित व बिनचूक लिहिता येणे.
थोडक्यात इंग्रजी भाषा शिकताना हाच क्रम महत्वाचा आहे:
अ)
(१)लक्षपूर्वक ऐकणे, ऐकलेले समजूण घेणे, त्याप्रमाणे बोलण्याचा प्रयत्न करणे.
(२)विचारलेल्या प्रश्नांना योग्य तो प्रतिसाद देणे. त्याकरिता भाषिक सवयी लावून घेणे.
(३)इंग्रजी भाषेतील शब्दांचे उच्चारण समजून घेऊन ते आत्मसात करणे.
(४)आवश्यकतेनुसार इंग्रजी भाषेतील शब्दातील कोणत्या अक्षरावर जोर द्यायचा ते लक्षात घेऊन त्याप्रमाणे उच्चारण करणे, त्याचबरोबर बोलताना आवाजाची पातळी कमी-जास्त करणे.
(५)दैनंदिन व्यवहारात भाषेचा वापर करणे, वाचण करने, त्याचे आकलन करणे त्याच बरोबर शब्दसंच विकसित करणे.
(६)शब्दांची रूपे व वाक्यातील वापर यांचा विकास करणे, लिहिणे.
ब)
(१) संभाषण किंवा मुलाखत किंवा तोंडी परिक्षा याकरिता विचार व्यक्त किंवा प्रकट करण्याचा सराव महत्वाचा आहे. आणि
(२)लेखी परीक्षेसाठी लिहिण्याचा सराव महत्वाचा आहे.
अक्षर, शब्द, वाक्य आणि व्याकरण हे भाषेचे मुख्य घटक आहेत.
सर्व स्वर व स्वययुक्त व्यंजने यांना अक्षर म्हणतात.
योग्य क्रमाने आलेल्या अक्षरांच्या अर्थपूर्ण समुहाला शब्द म्हणतात.
पूर्ण अर्थाच्या बोलण्याला वाक्य असे म्हणतात.
व्याकरण म्हणजे भाषेचे स्पष्टीकरण करणारे शास्त्र होय.
---------
लिपी :
भाषा ज्या सांकेतिक चिन्हांनी लिहिली जाते त्यालाच लिपी असे म्हणतात.
वाचन आणि लेखन यासाठी लिपी माहीत असणे आवश्यक आहे.
मराठी भाषेच्या लेखनासाठी वापरली जाणारी देवनागरी लिपी आणि इंग्रजी भाषेची लिपी यात फरक आहे.
देवनागरी लिपीची वर्णाक्षरे एकाच प्रकारची असतात, परंतु इंग्रजी भाषेत एकच वर्णाक्षर चार प्रकारे लिहितात.
त्यापैकी दोन प्रकार महत्वाचे आणि आवश्यक आहेत. उरलेले दोन प्रकार मोडी लिपीप्रमाणे व्यक्तिगत लिखाणासाठी किंवा लिहिण्यासाठी वापरतात.
वर्णाक्षरे/मुळाक्षरे/वर्णमाला :
आपल्या तोंडावाटे निघणाऱ्या मूळ ध्वनींना वर्ण किंवा वर्णाक्षर किंवा मुळाक्षर असे म्हणतात.
इंग्रजी भाषेत एकूण २६ मुळाक्षरे आहेत. प्रत्येक वर्णाक्षर दोन प्रकारे लिहितात:
ही वर्णाक्षरे खालीलप्रमाणे आहेत:
(१)मोठी लिपी/ मोठे अक्षरे(Capital Letters)
मोठी अक्षरे व त्यांचे उच्चार :
A - ए, B - बी, C - सी, D - बी, E - ई, F - एफ्, G - जी, H - एच्, I - आय, J - जे, K - के, L - एल्, M - एम्, N - एन्, O - ओ, P - पी, Q - क्यू, R - आर्, S - एस्, T - टी, U - यू, V - व्ही, W - डब्ल्यू, X - एक्स्, Y - वाय्, Z - झेड्.
(२)लहान लिपी / लहान अक्षरे (Small Letters)
लहान अक्षरे व त्यांचे उच्चार :
a - ए, b - बी, c - सी, d - बी, e - ई, f - एफ्, g - जी, h - एच्, i - आय, j - जे, k - के, l - एल्, m - एम्, n - एन्, o - ओ, p - पी, q - क्यू, r - आर्, s - एस्, t - टी, u - यू, v - व्ही, w - डब्ल्यू, x - एक्स्, y - वाय्, z - झेड्.
वर्णाक्षरातील क्रम अत्यंत महत्वाचा असतो. शब्दकोश वापरतानाही याचा उपयोग होईल. कारण शब्दकोशातील शब्दांचा क्रम वर्णाक्षरातील क्रमानुसारच दिलेला असतो.
साधारणत: कोणत्याही पुस्तकातील छापलेली अक्षरे वरील प्रकारच्या दोन्ही लिपीतीलच असतात. परंतु प्रत्यक्ष हाताने लिहिताना काही अक्षरांत किंचितसा फरक होतो.
उदाहरणार्थ : a,g,q,x इत्यादी.
वर्णमालेतील अक्षरांचे दोन गट केलेले आहेत, ते पुढीलप्रमाणे:
१.स्वर (Vowels)
२.व्यंजन ( Consonants)
इंग्रजी भाषेत a,e,i,o,u हे पाच स्वर आहेत आणि बाकीची व्यंजने आहेत.
स्वरांचा उच्चार सहज, स्वतंत्रपणे करता येतो, स्वराच्या उच्चारावेळी हवेचा मार्ग मोकळा असतो.
----------
शब्द :
इंग्रजी वर्णमालेतील मुळाक्षरे विशिष्ट रीतीने एकत्र आणली तर त्यापासून शब्द तयार करता येतो.
उदाहरणार्थ -
R, A आणि T ही तीन मुळाक्षरे स्वतंत्र व निरनिराळी आहेत. या स्वतंत्र अक्षरांना तसा अर्थ नाही. परंतु ही अक्षरे ठरावीकक्रमाने एकत्र आणल्यास RAT हा शब्द तयार होतो. या शब्दाचा अर्थ उंदिर असा आहे. मुळाक्षरांचा अर्थपूर्ण समूह म्हणजे शब्द.
हा शब्द इंग्रजीमध्ये आर ए टी असा वाचत नाहीत. त्याचा उच्चार रॅट असा होतो. आणि शब्द लिहिण्याच्या या विशिष्ट पध्दतीला स्पेलिंग करणे किंवा शब्दाचे स्पेलिंग असे म्हणतात. उच्चारास आवश्यक असणारा वर्णसमूह म्हणजे शब्दाचे स्पेलिंग किंवा लिहिलेला इंग्रजी शब्द.
असे शब्द वर दिलेल्या दोन्हींपैकी कोणत्याही लिपीमध्ये लिहिता येतात. उदाहरणार्थ RAT किंवा rat परंतु असे स्वतंत्र शब्द सामान्यत: दोन्ही लिपींचे मिश्रण करून लिहितात. म्हणजे पहिले वर्णाक्षर मोठया लिपीतील आणि इतर वर्णाक्षरे लहान लिपीतील.
उदाहरणार्थ, Rat.
काही शब्दांचे स्पेलिंग, उच्चार व अर्थ :
Dog - डी ओ जी - डॉग - कुत्रा
Fan - एफ ए एन् - फॅन - पंखा
Boy - बी ओ वाय - बॉय - मुलगा
Cap - सी ए पी - कॅप - टोपी
Pen - पी ई एन् - पेन - पेन
Box - बी ओ एक्स - बॉक्स - पेटी
याप्रमाणे एक किंवा अनेक अक्षरे मिळून शब्द तयार होतो.
--------
वाक्य :
पूर्ण अर्थ व्यक्त होण्यासाठी विशिष्ट प्रकारे रचना केलेल्या शब्दसमूहास वाक्य (Sentence)असे म्हणतात. वाक्य होकारार्थी किंवा नकारार्थी यापैकी कोणत्याही प्रकारचे असू शकते. वाक्यात कर्ता आणि क्रियापद हे दोन्ही महत्वाचे शब्द असतात. ज्या व्यक्तीबद्दल किंवा इतर बाबींबद्दल आपण बोलतो किंवा सांगतो/ व्यक्त करतो त्यास वाक्याचा कर्ता असे म्हणतात आणि ज्या शब्दाने त्या कर्ताबद्दल काहीतरी सांगितलेले असते, अशा शब्दाला क्रियापद असे म्हणतात. क्रियापदाला कोण ? काय ? कोणी ? इत्यादी शब्दांनी प्रश्न विचारल्यास त्या वाक्याचा कर्ता मिळतो. यावरूनच प्रत्येक वाक्याचे दोन भाग पडतात:
१.उद्देश्य विभाग / विषय भाग (Subject Part) आणि
२.विधेय विभाग / उर्वरित भाग (Predicate Part )
वाक्यात ज्याच्याबद्दल काहीतरी सांगितलेले असते, म्हणजेच वाक्याचा कर्ता हा उद्देश्य विभागात येतो आणि त्या कर्ताबद्दल जी काही माहिती सांगितलेली असते त्याचा समावेश विधेय विभागात होतो.
बहुधा कर्ता वाक्याच्या सुरूवातीलाच असतो. परंतु कधी-कधी तो विधेय विभागानंतरही येतो.
काही वाक्यांत कर्ता लुप्त / गृहीत असतो त्या वेळी त्याचा उल्लेख केलेला नसतो.
कधी-कधी शब्दांचा समूह अर्थ व्यक्त करतो, परंतु त्यातून पूर्ण अर्थ व्यक्त होत नाही, अशा शब्दसमूहास वाक्यांश / वाक्यप्रचार (Phrase ) असे म्हणतात. या प्रकारच्या शब्दसमूहात उद्देश्य किंवा विधेय नसते.
उदाहरणार्थ :
in front of, on the table.
कधी-कधी शब्दांचा समूह पूर्ण अर्थ व्यक्त करतो, त्यामध्ये उद्देश्य आणि विधेय असे दोन्हीही भाग असतात. परंतु हा शब्दसमूह मोठया वाक्याचा एक भाग बनलेला असतो व त्याच्या अर्थाची पूर्तता मुख्य वाक्यांशावर अवलंबून असतो.
अशा शब्दसमूहास पोटवाक्य / उपवाक्य (Clause) असे म्हणतात.
उदाहरणार्थ :
Yesterday, I ran because I was in a hurry.
प्रसंगानुसार शब्दसमूहांची रचना निरनिराळ्या प्रकारे केली जाते. त्यानुसार वाक्याचे चार प्रमुख प्रकार पडतात:
१.विधानार्थी वाक्य
(Statement किंवा Declarative/ Assertive Sentence)
२.आज्ञार्थी वाक्य (Imperative Sentence)
३.प्रश्नार्थक वाक्य (Interrogative Sentence)
४.उद्गारवाचक वाक्य (Exclamatory Sentence)
या व्यतिरिक्त सोईसाठी पुढील रचनाही वापरतात:
५. This / That / It ने सुरू होणारे वाक्य.
६. There ने सुरू होणारे वाक्य.
७. Let ने सुरू होणारे वाक्य.
#English #Grammar in Marathi
#इंग्रजी #व्याकरण मराठीत.
*टिप :या वेबसाईट वरील कंटेंट किंवा माहिती ही केवळ शिक्षण किंवा ऐज्यूकेशनल वापरासाठी आहे, तरी याचा कुठेही कायदेशीर कारवाई करीता वापर करु नये तसेच या मध्ये काही चुका आढळल्यास त्यासाठी प्रकाशक किंवा वेबसाईट चे मालक जबाबदार असणार नाहीत, चुका निदर्शनास आणून दिल्यास सुधारण्याचा प्रयत्न केला जाईल.